Autizam NIJE bolest. Pročitajte o nekim od učestalih razvojnih poremećaja

Osnovne fakte

Kod većine razvojnih poremećaja u početku postoje sličnosti u vidljivim simptomima. Često je potrebno s djetetom raditi sistematski i prikupljati podatke tokom rada. Tek kroz analizu brzine napredovanja i usvajanja novih znanja u svim razvojnim oblastima, zaključiti koji je tačno poremećaj u pitanju.

Poremećaj iz autističnog spektra

Poremećaj iz autističnog spektra (autizam) NIJE BOLEST, već neurorazvojni poremećaj koji se manifestuje kroz skup specifičnih simptoma. Ne postoji medicinski test kojim se može utvrditi sa stopostotnom sigurnošću. (Nije uključen samo jedan gen ili jedna oblast mozga i nije zdravstveni problem.) Osnovne tri grupe simptoma koje su uvijek zastupljene kod svakog djeteta, iako uvijek u različitom intenzitetu su:

1. Poremećaj u socijalnom razvoju (konstantni deficiti u društvenoj komunikaciji i interakciji u više konteksta/situacija, koji nisu    prouzrokovani opštim razvojnim kašnjenjem)
2.  Poremećaj u verbalnoj i neverbalnoj komunikaciji
3.  Neki vid stereotipičnih/automatizovanih (ponavljajućih) ponašanja. Restriktivna, ponavljajuća ponašanja, interesovanja ili aktivnosti. Ta autostimulativna ponašanja imaju svrhu dobijanja potkrepljenja (ugodnih podsticaja) kroz pet čula, bez potrebe za komunikacijom ili kontaktom sa ljudima, što je samo po sebi atipično i neprikladno. Ovim ponašanjima/radnjama djeca se sve više “zatvaraju u svoj svijet” i odvajaju od okoline i društva. Kroz ove vidove podsticaja ne stimulišu razvoj govora, prikladne igre, socijalizacije, itd. To su (slaganje i redanje predmeta, te grupisanje, prikupljanje i sortiranje predmeta, promatranje/pregledanje/dodirivanje predmeta na specifičan način, insistiranje na predodređenim rutinama, autoagresija, vokalno ponavljanje riječi, fraza, rečenica, cijelih reklama i odlomaka iz filmova, vrtenje u krug, ljuljanje, vrtenje špage ili pertle, i sl.).

Učenje, sluh, govor, …

• Poteškoće u učenju – Dijete ne usvaja gradivo istom brzinom kao vršnjaci, počinje da se zatvara u sebe, izbjegava rad sa drugom djecom i komunikaciju jer se stidi ili ne razumije šta se radi i traži od njega/nje, postaje agresivno ili autoagresivno.

• Oštećenje sluha – Dijete ne reaguje na zvukove niti se odaziva na svoje ime, te ne reaguje na vokalne zahtjeve. Ne razvija se govor ni komunikacija (npr. ni gestovno ne pokazuje šta želi), a zatim ne razvija ni socijalizaciju jer ne čuje dobro, te ne može da razumije niti da imitira govor drugih.

• Govorno-jezički poremećaji – Dijete ne razvija verbalnu komunikaciju ni socijalizaciju, jer ne može da prati svoje vršnjake, te je svaki vid usvajanja znanja usporen

• ADHD-poremećaj hiperaktivnosti i deficita pažnje – djeca imaju jako selektivnu pažnju, pa se čini da ne razumiju šta im se kaže, ili da ne reaguju na vokalne komande. Jako su impulsivni i ne mogu da zadrže pažnju dovoljno dugo tokom instrukcije ili neke aktivnosti te se često čini da zaostaju u razvoju.

• Umanjene kognitivne sposobnosti (mentalna retardacija) – Dijete se razvija s velikim zaostacima u svim razvojnim oblastima, te kasni i razvoj govora, razumijevanja dešavanja i okoline, a razvijaju se i autostimulativna ponašanja, stereotipije.

Ostali poremećaji

• Fragile X Syndrome – Ovo je najučestaliji nasljedni genetski poremećaj umanjenih kognitivnih sposobnosti (mentalne retardacije) i razvojnih poremećaja. Djeca imaju problema s učenjem i prikladnim ponašanjima, s razvojem govora i socijalizacijom.

• Rett’s sindrom – Dijete razvija stereotipična ponašanja, ima nerazvijen govor, izostaje socijalizacija, ali je vidna i konstantna regresija i gubljenje fine, a zatim i krupne motorike koji ne postoje kod ASD poremećaja.

• Dječiji dezintegrativni poremećaj ili Hellerov sindrom – Djeca imaju tipičan razvoj do 3. godine, a zatim dolazi do drastične regresije i gubljenja svih kognitivnih i komunikacijskih vještina, te se pojavljuju stereotipična ponašanja. Gubi se svaki vid receptivne, ekspresivne i gestikulacione komunikacije.

• Landau-Kleffner sindrom – Veoma je sličan Hellerovom sindromu, gdje dijete počne sa tipičnim razvojem govora, nakon čega dolazi do gubitka ekspresivnih i receptivnih funkcija komunikacije (razumijevanje i korištenje govora) i do razvoja epileptičnih napada. Pojavljuje se obično između 3. i 7. godine života, i 75% djece nepovratno razviju receptivno/ekspresivni poremećaj govora.

• Reactive Attachment Disorder (Reaktivni poremećaj vezivanja)- rezultat je težeg oblika psihosocijalne uskraćenosti i ima velike sličnosti sa autizmom. Djeca imaju vidan zaostatak razvoja govora, netipičnu socijalnu komunikaciju i stereotipična ponašanja. Poslije adekvatne intervencije i društveno-govornih podsticaja djeca mogu razviti prikladna ponašanja.